Cytrus
Morfologia (pomarańcza gorzka)
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	rutowate
Rodzaj	cytrus
Nazwa systematyczna
Citrus L. Sp. Pl. 782, 1753
Multimedia w Wikimedia Commons

Pomarańcza – nazwa, jaką określa się niektóre gatunki roślin należące do rodzaju cytrus, zwykle o pomarańczowej skórce i włóknistym miąższu. Jest to nazwa tylko zwyczajowa, nie stanowi ona odrębnej jednostki taksonomicznej. Gatunki pomarańczy pochodzą z Chin i wschodniej Azji.

Słodkie pomarańcze zostały wymienione w chińskiej literaturze w roku 314 p.n.e. W 1987 roku drzewa pomarańczy okazały się najczęściej uprawianymi drzewami owocowymi na świecie. Są powszechnie uprawiane w klimatach tropikalnych i subtropikalnych. Owoc z drzewa pomarańczy może być spożywany jako świeży lub przetworzony w postaci soku. W 2012 roku słodkie pomarańcze stanowiły około 70% produkcji owoców cytrusowych.

W 2013 roku na całym świecie zebrano 71,4 mln ton pomarańczy. Najwyższa produkcja ma miejsce w Brazylii, USA (stany Floryda i Kalifornia) oraz Chinach^[3].

Zastosowanie

Owoce są jadalne. Zawierają dużo witamin, w tym najwięcej witaminy C. Smak słodko-kwaśny. Nadają się do bezpośredniego spożycia na surowo. Są powszechnie stosowane w produkcji soków owocowych. Gatunki te są uprawiane w krajach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym. W pełni dojrzałe drzewo pomarańczowe może dawać do tysiąca owoców rocznie i zapewnić dobre zbiory przez następne 50-80 lat. Drzewka pomarańczowe rzadko przekraczają 9 m wysokości. 1/3 światowych zbiorów pomarańczy przypada na Brazylię. Na drugim miejscu są Stany Zjednoczone (szczególnie Kalifornia i Floryda), oraz Chiny.

Pomarańcza jest najbardziej rozpowszechnionym drzewem owocowym świata, uprawiana jest w ponad 100 krajach^[4].

Wartość odżywcza

 Zobacz więcej w artykule Pomarańcza chińska, w sekcji Wartość odżywcza.

Sposób uprawy

Gatunki są uprawiane w krajach o klimacie tropikalnym i subtropikalnym, wymagają znacznych ilości słońca i wody. Wykorzystanie zasobów wody przez przemysł cytrusowy na Bliskim Wschodzie przyczynia się do przesuszenia owych regionów. Kolejnym istotnym elementem w pełnym rozwoju owoców jest zmiana temperatur między latem i zimą, a między dniem i nocą. W chłodniejszym klimacie pomarańcze mogą być uprawiane w pomieszczeniach zamkniętych.

Aby zapobiec uszkodzeniu przez mróz stosuje się proces skrapiania drzew wodą, tak aby pokryć je cienką warstwą lodu. Praktyka ta jednakże chroni jedynie przez bardzo krótki czas^[5].

Dojrzewanie

Pomarańcze muszą być dojrzałe, gdy są zbierane. W Stanach Zjednoczonych prawo zabrania zbiorów niedojrzałych owoców w takich stanach jak Teksas, Arizona, Kalifornia i Floryda. Dojrzałe pomarańcze często jednak mają zielony lub żółto-zielony kolor skóry. Etylen służy do zmiany zielonej skóry na pomarańczową. Proces ten jest znany jako „dojrzewanie” lub „gazowanie”.

Przechowywanie

W handlu pomarańcze mogą być przechowywane przez okres do 12 tygodni po zbiorach przez chłodzenie kontrolowane w komorach atmosferycznych. Czas przechowywania zależy od odmiany, dojrzałości, warunków przed pozyskaniem i użytkowaniem. W sklepach i na rynkach pomarańcze powinny być umieszczone na półkach. W domu pomarańcze mają trwałość około jednego miesiąca^[6].

Gatunki pomarańczy

• Pomarańcza bergamota, bergamota, bergamotka (Citrus bergamia Risso & Poit., Citrus aurantium ssp. bergamia (Risso & Poit.) Wight & Arn. ex Engler)
• Pomarańcza chińska, pomarańcza słodka (Citrus sinensis (L.) Osbeck, syn. Citrus aurantium L. var. dulcis L., Citrus auriantum var. sinensis L.)
• Pomarańcza gorzka, pomarańcza kwaśna (Citrus aurantium L., Citrus aurantium subsp. amara Engler)
• Pomarańcza limeta, limeta (Citrus limetta Risso)
• Pomarańcza olbrzymia, pompela (Citrus grandis L.)

Produkty i skojarzenia

• sok pomarańczowy
• olejek pomarańczowy – do perfum, wypieków, w aromaterapii
• herbata pomarańczowa
• miód z kwiatów pomarańczy
• marmolada z gorzkich pomarańczy
• kwiat pomarańczy – symbol stanu Floryda
• barwa pomarańczowa – oranż
• skórka pomarańczowa, kandyzowana – dodatek do ciast
• skórka pomarańczowa – cellulit

Produkcja