Por (Allium porrum) pochodzi z regionów wschodniego basenu Morza Śródziemnego i Azji Środkowej. Jest blisko spokrewniony z czosnkiem i cebulą, należąc do tej samej rodziny roślin amarylkowatych. Uprawiany był już w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie, gdzie ceniono go zarówno za smak, jak i za walory zdrowotne.
Dania, które można przygotować z pora:
- Zupa krem z pora – aksamitna, kremowa zupa z dodatkiem ziemniaków, śmietany i bulionu.
- Quiche z porami – tarta francuska z nadzieniem z pora, często z dodatkiem sera i śmietany.
- Risotto z porami – aromatyczne danie na bazie ryżu, pora i bulionu, z odrobiną parmezanu.
- Tarta tatin z porami – wariacja klasycznej tarty tatin, ale z karmelizowanymi porami.
- Duszone pory w sosie maślanym – delikatnie podduszone pory w kremowym, maślanym sosie jako dodatek do mięs.
- Pory z grilla – idealne na grilla, delikatnie opieczone, mogą być podawane z sosem jogurtowym lub jako przystawka.
- Sałatka z pora – pokrojony w cienkie plasterki por może być bazą do sałatki, np. z jajkiem, majonezem i jabłkiem.
Por jest bardzo wszechstronnym warzywem i może być używany jako składnik główny lub dodatek w wielu daniach.
Prosty i smaczny przepis na zupę krem z pora:
Składniki:
- 2 duże pory (tylko biała i jasnozielona część)
- 3 średnie ziemniaki
- 1 cebula
- 2 ząbki czosnku
- 1 litr bulionu warzywnego lub drobiowego
- 200 ml śmietany 30% (opcjonalnie)
- 2 łyżki masła lub oliwy z oliwek
- Sól i pieprz do smaku
- Gałka muszkatołowa (opcjonalnie)
- Świeży szczypiorek lub natka pietruszki do dekoracji
Sposób przygotowania:
- Przygotowanie składników: Pory umyj dokładnie, usuń korzenie i zewnętrzne liście, a następnie pokrój w cienkie plasterki. Ziemniaki obierz i pokrój w kostkę. Cebulę i czosnek drobno posiekaj.
- Podsmażanie warzyw: W dużym garnku rozgrzej masło lub oliwę z oliwek. Dodaj cebulę i czosnek, a następnie smaż na małym ogniu przez około 5 minut, aż będą miękkie i lekko złociste. Dodaj pokrojone pory i smaż kolejne 5 minut, mieszając, aż zmiękną.
- Gotowanie zupy: Dodaj do garnka pokrojone ziemniaki i zalej bulionem. Doprowadź całość do wrzenia, a następnie zmniejsz ogień i gotuj przez około 20 minut, aż ziemniaki będą miękkie.
- Miksowanie: Po ugotowaniu zupy zdejmij garnek z ognia i zblenduj całość na gładki krem za pomocą blendera ręcznego lub w blenderze stacjonarnym. Jeśli zupa jest zbyt gęsta, dodaj trochę więcej bulionu lub wody.
- Doprawianie: Do zupy dodaj śmietanę (opcjonalnie), dopraw solą, pieprzem i odrobiną gałki muszkatołowej według smaku. Całość dobrze wymieszaj i podgrzej jeszcze chwilę, ale nie doprowadzaj do wrzenia.
- Podanie: Zupę podawaj gorącą, udekorowaną posiekanym szczypiorkiem lub natką pietruszki. Możesz również dodać grzanki lub ser pleśniowy jako dodatek.
Oto klasyczny przepis na Quiche z porami – delikatną, francuską tartę, idealną na lunch lub kolację.
Składniki:
Na ciasto kruche:
- 200 g mąki
- 100 g zimnego masła
- 1 jajko
- Szczypta soli
- 1–2 łyżki zimnej wody (jeśli potrzebne)
Na nadzienie:
- 2 duże pory (tylko biała i jasnozielona część)
- 200 g sera (np. Gruyère, Cheddar, lub inny twardy ser)
- 200 ml śmietany 30%
- 150 ml mleka
- 3 jajka
- 2 łyżki masła
- Sól i pieprz do smaku
- Gałka muszkatołowa (opcjonalnie)
- 100 g boczku wędzonego (opcjonalnie)
Sposób przygotowania:
Ciasto kruche:
- Przygotowanie ciasta: Do miski przesiej mąkę i dodaj szczyptę soli. Pokrój zimne masło na małe kawałki i dodaj do mąki. Rozetrzyj palcami, aż powstanie kruszonka. Następnie dodaj jajko i, jeśli ciasto jest zbyt suche, 1–2 łyżki zimnej wody. Szybko zagnieć ciasto, uformuj kulę, zawiń w folię spożywczą i włóż do lodówki na około 30 minut.
- Pieczenie ciasta: Schłodzone ciasto rozwałkuj na placek o grubości około 3–4 mm i wyłóż nim formę do tarty (około 24-26 cm średnicy). Nakłuj spód widelcem, przykryj papierem do pieczenia i obciąż (np. suchą fasolą lub specjalnymi kulkami do pieczenia). Piecz w piekarniku nagrzanym do 190°C przez 15 minut. Następnie usuń obciążenie i piecz jeszcze 5 minut, aby ciasto delikatnie się zarumieniło.
Nadzienie:
- Przygotowanie porów: Pory umyj dokładnie, usuń korzenie i zewnętrzne liście, a następnie pokrój w cienkie plasterki. Na patelni rozgrzej masło i podsmaż pory na małym ogniu przez około 10 minut, aż staną się miękkie, ale nie zrumienione. Jeśli używasz boczku, podsmaż go wcześniej na patelni, aż będzie chrupiący, a następnie dodaj do porów.
- Przygotowanie masy jajecznej: W misce wymieszaj jajka, śmietanę i mleko. Dodaj starty ser, sól, pieprz oraz odrobinę gałki muszkatołowej, jeśli lubisz. Dokładnie wymieszaj.
Składanie Quiche:
- Składanie tarty: Na podpieczony spód ciasta wyłóż podsmażone pory (i boczek, jeśli używasz). Następnie wlej masę jajeczno-śmietanową, równomiernie rozprowadzając nadzienie.
- Pieczenie: Piecz tartę w piekarniku nagrzanym do 180°C przez około 30–35 minut, aż nadzienie się zetnie i lekko zrumieni.
- Podanie: Quiche z porami smakuje wyśmienicie zarówno na ciepło, jak i na zimno. Można podać ją z lekką sałatką na bazie rukoli lub innych świeżych warzyw.
Oto przepis na risotto z porami – kremowe, aromatyczne danie, idealne na obiad lub kolację:
Składniki:
- 2 średnie pory (tylko biała i jasnozielona część)
- 1 szklanka ryżu do risotto (np. Arborio lub Carnaroli)
- 1 mała cebula
- 2 ząbki czosnku
- 1/2 szklanki białego wina (opcjonalnie)
- 4 szklanki bulionu warzywnego lub drobiowego
- 50 g masła
- 50 g parmezanu (starty)
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- Sól i pieprz do smaku
- Świeży tymianek lub natka pietruszki do dekoracji (opcjonalnie)
Sposób przygotowania:
- Przygotowanie bulionu: Podgrzej bulion na małym ogniu, aby był cały czas gorący, ale nie gotował się. To ważne, aby bulion, który będziesz dodawać do ryżu, był ciepły.
- Przygotowanie porów: Umyj dokładnie pory, usuń korzenie i zewnętrzne liście, a następnie pokrój w cienkie plasterki. Cebulę i czosnek drobno posiekaj.
- Podsmażanie warzyw: W dużym rondlu rozgrzej oliwę z oliwek i dodaj połowę masła. Gdy masło się roztopi, wrzuć posiekaną cebulę i smaż ją na małym ogniu, aż zmięknie (około 3 minut). Dodaj czosnek i pory, smaż kolejne 5 minut, aż zmiękną i staną się delikatne.
- Dodanie ryżu: Do warzyw wsyp suchy ryż i smaż, mieszając, przez około 2 minuty, aż ziarenka ryżu staną się lekko przezroczyste na brzegach.
- Dodanie wina (opcjonalnie): Jeśli używasz białego wina, dodaj je teraz i gotuj, mieszając, aż większość płynu wyparuje.
- Dodawanie bulionu: Zacznij dodawać gorący bulion, po jednej chochli na raz. Mieszaj regularnie, pozwalając ryżowi wchłonąć bulion przed dodaniem kolejnej porcji. Powtarzaj ten proces, aż ryż będzie miękki, ale nadal al dente (około 18-20 minut). Pamiętaj, żeby mieszać risotto, aby uzyskać kremową konsystencję.
- Dodanie masła i parmezanu: Kiedy ryż będzie gotowy, zdejmij rondel z ognia i dodaj pozostałe masło oraz starty parmezan. Dokładnie wymieszaj, aby risotto stało się kremowe. Dopraw solą i pieprzem według smaku.
- Podanie: Risotto z porami podawaj od razu, udekorowane świeżym tymiankiem lub natką pietruszki, jeśli chcesz. Można podać dodatkową porcję parmezanu na wierzch.
Oto przepis na tartę tatin z porami – wersję klasycznej tarty z karmelizowanymi porami, która jest idealna jako przystawka lub danie główne.
Składniki:
Na ciasto (możesz też użyć gotowego ciasta francuskiego):
- 200 g mąki
- 100 g zimnego masła
- 1 jajko
- Szczypta soli
- 1–2 łyżki zimnej wody (opcjonalnie)
Na nadzienie:
- 4 średnie pory (białe i jasnozielone części)
- 2 łyżki masła
- 2 łyżki cukru (najlepiej brązowego)
- 1 łyżka octu balsamicznego
- 1 łyżeczka tymianku (świeżego lub suszonego)
- 100 g sera koziego lub feta (opcjonalnie)
- Sól i pieprz do smaku
Sposób przygotowania:
Przygotowanie ciasta kruchego (opcjonalnie, można użyć gotowego ciasta francuskiego):
- Zagnieć ciasto: Do miski przesiej mąkę, dodaj szczyptę soli. Pokrój zimne masło w małe kostki i dodaj do mąki. Rozcieraj palcami, aż powstanie kruszonka. Dodaj jajko i, jeśli ciasto jest zbyt suche, 1–2 łyżki zimnej wody. Szybko zagnieć ciasto, uformuj kulę, owiń folią spożywczą i włóż do lodówki na 30 minut.
Przygotowanie nadzienia:
- Przygotowanie porów: Pory dokładnie umyj, usuń korzenie i zewnętrzne liście. Przekrój pory na pół (wzdłuż), a następnie na kawałki o długości około 6–8 cm (tak, aby pasowały do formy).
- Karmelizowanie porów: Na dużej patelni rozpuść masło. Dodaj pokrojone pory i smaż je na małym ogniu przez około 10 minut, aż zmiękną, ale nie zaczną się przypalać. Następnie dodaj cukier i smaż, aż zacznie się karmelizować, tworząc delikatną złotą skorupkę. Wlej ocet balsamiczny i dodaj tymianek, dokładnie mieszając. Dopraw solą i pieprzem. Zdejmij z ognia.
Składanie tarty:
- Przygotowanie formy: Piekarnik rozgrzej do 180°C. Przygotuj formę do tarty (około 24 cm średnicy) i natłuść ją masłem.
- Układanie porów: Karmelizowane pory ułóż w formie ciasno, stroną przeciętą do dołu (będą widoczne po odwróceniu tarty). Na wierzch możesz dodać pokruszony ser kozi lub fetę, jeśli chcesz dodać serowy smak.
- Nakładanie ciasta: Rozwałkuj schłodzone ciasto (lub użyj gotowego ciasta francuskiego) na grubość około 3–4 mm i przykryj nim pory. Zawiń brzegi ciasta do środka formy, delikatnie dociskając, aby przylegało do porów.
Pieczenie:
- Pieczenie tarty: Piecz tartę w piekarniku przez około 25–30 minut, aż ciasto będzie złote i chrupiące.
Podanie:
- Odwracanie tarty: Po upieczeniu wyjmij tartę z piekarnika i pozwól jej chwilę przestygnąć (około 5 minut). Następnie ostrożnie odwróć ją na talerz – pory powinny być na wierzchu, a ciasto na spodzie.
- Serwowanie: Tarta tatin z porami smakuje doskonale na ciepło, podawana z lekką sałatką. Możesz również posypać ją świeżymi ziołami, takimi jak tymianek lub natka pietruszki.
Oto prosty przepis na pory z grilla:
Składniki:
- 4 duże pory
- 2 łyżki oliwy z oliwek
- Sól morska do smaku
- Świeżo zmielony czarny pieprz do smaku
- Sok z cytryny (opcjonalnie)
- Świeże zioła (np. natka pietruszki, szczypiorek, rozmaryn – opcjonalnie)
Przygotowanie:
- Przygotowanie porów:
- Umyj pory i odetnij zielone, liściaste końcówki oraz korzenie.
- Przekrój pory wzdłuż na pół, ale zostaw je całe na dole, żeby nie rozpadały się podczas grillowania.
- Marynowanie:
- Skrop pory oliwą z oliwek z obu stron.
- Posól i popieprz do smaku. Możesz dodać inne ulubione przyprawy lub świeże zioła.
- Grillowanie:
- Rozgrzej grill do średnio-wysokiej temperatury.
- Połóż pory na ruszcie, stroną przecięcia do dołu.
- Grilluj przez około 3-5 minut, aż zaczną się ładnie przyrumieniać.
- Obróć je na drugą stronę i grilluj kolejne 3-5 minut, aż będą miękkie, ale nadal jędrne.
- Podanie:
- Po zdjęciu z grilla, możesz skropić pory sokiem z cytryny dla dodatkowej świeżości.
- Posyp je świeżymi ziołami, jeśli masz ochotę.
Grillowane pory mogą być świetnym dodatkiem do dania głównego albo lekką przekąską. Smacznego!